Luisteren is kern van acteren, dat weet elke acteur, zelfs als hij dat niet altijd doet. Luisteren is de beste techniek om je in het moment te verankeren.  De acteur die ‘in het moment’ is wekt nieuwsgierigheid en betrokkenheid op bij het publiek. Door de eenvoudige opdracht om te luisteren naar wat je scènepartner zegt richt je je aandacht op de ander. Dit zorgt er ook voor dat je natuurlijk blijft reageren. Acteurs die naar elkaar luisteren beïnvloeden elkaar en creëren daarmee ‘momenten’; die kleine elektrische vonken die de scène tot een interessante gebeurtenis maken. Pas als er tussen de karakters iets gebeurt dat hen raakt of verandert  is er een spannende scène. Je kunt pas geraakt worden door je tegenspeler als je luistert en je laat beïnvloeden.

Natuurlijk kan iedereen luisteren, maar het gaat hier over een speciaal soort luisteren. Je luistert niet alleen naar de letterlijke woorden die je tegenspeler spreekt, maar naar alles. Je richt jezelf op de gehele reactie van je tegenspeler. De fysieke reactie, de uitdrukking in de ogen, de expressie van de stem, de inhoud van de woorden, de lichaamsuitdrukking en zelfs iemands geur. Je luistert naar de intentie. Intentie is wat iemand bedoelt te zeggen buiten de woorden om. Acteurs die naar elkaar luisteren met het oor van hun hart, creëren chemie.

Acteren gaat over het geloofwaardig en boeiend vertellen van een verhaal. Met de Meisner Acteertechniek leer je om te acteren vanuit contact met je tegenspeler. De kernoefening van Meisner is “de herhaling”. Hiermee bouw je een solide basis om met tekst te werken. Spontaan en levendig.  Je traint om direct en zonder censuur te reageren op je tegenspeler. Dit begint met luisteren. Niet alleen luister je met je oren naar de letterlijke betekenis van de woorden. Ook luister je naar de intentie van je tegenspeler. Wat wil je tegenspeler je duidelijk maken? Je let ook op het non verbale gedrag.

Tegelijkertijd is het van belang om je eigen gevoel toe te laten. Dat je je openstelt voor de ander. Het is goed voor je acteren om te ervaren wat je  tegenspeler bij jou oproept. Zodra dit kwartje valt geef je dit terug aan je tegenspeler. Dit reageren doe je instinctmatig, zonder overwegingen en censuur. Je bent verbonden èn met jezelf èn met de ander. Je weet niet wat er gaat gebeuren maar je staat ‘aan’. Al doende creëer je een geloofwaardig, echt en spannend gesprek in het hier en nu.

Verbeelding is essentiël voor  acteren. Eén van de belangrijkste momenten in het repetitieproces is wanneer je motortje “aanslaat”. Doordat er zich iets aan je opdringt. Dit ‘iets’ is geen intellectuele kennis, maar je verbeelding die tot leven komt. Waardoor je  zin krijgt om te acteren. Je krijgt zin om het te gaan doen. Dan wordt je actief en creatief, je  bent goud aan het delven. En je hebt maar een beetje nodig. Shakespeare noemt dit,  ‘de droom van een hartstocht’.

Je gebruikt je fantasie om innerlijk in beweging komen. Om ‘warm’ een scène in te stappen.  In de trainingen werken we met een reeks van oefeningen die je helpen om je verbeelding te stimuleren en je creativiteit aan te zwengelen. Je zoekt  vitale beelden die betekenis voor jou, en jou alleen hebben. Dat is het enige dat telt, dat je jezelf beweging weet te brengen. Je verbeelding neemt je zodanig in beslag dat je gedrag verandert. En niet alleen dat maar ook je stem, je houding en je gemoed . Dat je bloed sneller gaat stromen.

Shakespeare wist precies hoe dit werkt bij acteurs. Hamlet verwondert zich over de verbeelding van de toneelspelers die zojuist optraden. Lees hiernaast zijn relaas.

Sandford Meisner

Sanford Meisner (USA 1905 – 1997) acteur en toneelpedagoog ontwikkelde een acteerbenadering die nu bekend staat als de Meisner Acteertechniek. Meisner was acteur en medeoprichter van The Group Theatre, een  toonaangevend theatergezelschap. Rond 1930 zag deze groep “De meeuw” van Anton Tjechov. Dit was geregisseerd door de rus  Konstantin Stanislavski. Alle rollen, ook de kleine, werden zeer overtuigend, geloofwaardig en levensecht  neergezet. Dit was het begin van een grote ommezwaai in het Amerikaans acteren. Meisner en zijn collega acteurs experimenteerden met deze manier van acteren en zo ontwikkelden zij een methode om tot levensecht acteren te komen. Wat we vandaag de dag aan acteren zien op tv, film en toneel is het resultaat van die inspanning. Door een verschil in visie verliet Meisner de groep. Hij ontwikkelde een eigen effectieve en onorthodoxe acteermethode. De kern is dat menselijk gedrag ontstaat als reactie op een ander in een bepaalde situatie. Dit is waarom de acteur leert om vanuit het gedrag van zijn tegenspeler te werken.

 “Wat jij doet komt niet door jou; het komt door wat de andere persoon jou laat doen “.

Stanislavski

Konstantin Stanislavski (Rusland 1863-1938) was regisseur van het Moskou Kunst Theater. In de voorafgaande periode werd er met grootse gebaren en veel stembuigingen geacteerd. Stanislavski zocht meer menselijkheid in de karakters en daarom ontwierp hij een methode om acteurs te trainen in geloofwaardig spel. Hij leert dat acteren beter en geloofwaardiger wordt als je speelbare keuzes maakt, in plaats van op hoe een tekst moet klinken. Met een speelbare keuze prikkel je innerlijke leven en dat creëert specifiek gedrag. Dit werkt krachtig als je keuze helder en simpel  is.  Een acteur wekt interesse bij zijn  publiek als hij weet waarover hij praat, alsof het een levend gebeuren is.  Hier een paar voorbeelden van keuzes, die ieder mens over de hele wereld herkend, van Parijs tot de hoogvlakte van Mongolië: ik wil een liefde in mijn leven, ik wil een carriëre, ik wil een gezin stichten, ik wil macht.

Je maakt een keuze  die;

• verbonden is met de betekenis van het script,
• je fantasie aanwakkert,
• persoonlijke betekenis heeft,
• speelbaar is.

De nieuwsgierige acteur

“ . . . Nieuwsgierigheid naar je tegenspeler is een voorwaarde voor communicatie tussen acteurs. Op toneel is dit tien keer zo belangrijk dan in het echte  leven. Uitwisseling tussen personages is het bloed van theater. Geen enkele schrijver voert  personages op in een staat van bewusteloosheid, slapend of niet functionerend. Hij voert ook geen personages op die weigeren kennis te maken. Ook voert hij  geen mensen op hun  gedachten en gevoelens niet willen uitwisselen. Nee, het publiek wil  de gedachten volgen en de emoties meemaken van de mensen die in het stuk spelen.

Acteurs hebben van binnenuit een motivatie om hun gedachten en gevoelens te delen. Of een ander te overtuigen van iets waarin hij gelooft. De ander is nieuwsgierig en doet moeite om die gedachten in zich op te nemen. De toeschouwer is getuige van dit gesprek. In stilte neemt hij deel aan de uitwisseling en voelt zich sterk bij hun ervaringen betrokken. De acteurs  willen de aandacht van hun toeschouwer vasthouden en daarom  blijven ze constant nieuwsgierig naar de ander,  om hun uitwisseling gaande te houden”.

Konstantin Stanislavski